Kurban Bayramı öncesi Bilim Kurulu kritik bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantının sona ermesinin ardından Sağlık Bakanı Fahrettin Koca açıklamalarda bulundu. Bakan Koca, 65 yaş üstü ve kronik hastalar kurban kesim alanlarına ve bayram namazına gitmemesi gerektiğini söyledi.
"Bayramınız şimdiden mübarek olsun. Allah nice bayramları esenlik içinde yaşamayı bizlere nasip etsin. Gelecek yılın bayramlarında tüm gönül yakınlıkları, sarılıp kucaklaşmalarla taçlansın. Ramazan bayramını gönlümüzce idrak edememiştik. 24-25-26 Mayıs günlerine denk gelen bayram salgında tedbirlerin en sıkı tutulduğu zamanda buruk geçti. Sokağa çıkma kısıtlaması akraba, arkadaş, sevdiklerimizle bir araya gelmemize mani oldu.
Ramazan Bayramı eski bayramları bize tam manasıyla özletti. 1 Haziran'dan itibaren normalleşme sürecine geçtik. Alınan tedbirlerle sonuçlar arasındaki ilişkiyi yakından tecrübe ettik. Kurban Bayramı'nı mevcut şartlarda ruhuna en uygun şekilde yaşamanın yolunu biliyoruz. Kurban Bayramı paylaşma, yardımlaşmayı esas alan bayramdır. Kurban Bayramı'nın ruhuna uygun olan bayramı sosyal dayanışma içinde geçirilmesidir. Bunun bir anlamı da hastalığa karşı dayanışma içinde olmaktır.
Kurban Bayramı sırasında koronavirüs konusunda risk alırsak kendimizi ve başkalarını korumak için gerekli dikkati göstermezsek ağır bir vebal yükler. Kurban Bayramı'nda dikkat etmemiz gereken hususlar üç grupta toplayacağız.
1-Kurbanlık alışverişleri belediyeler tarafından belirlenen ve denetlenen yerlerde yapılmalıdır.
2- Hayvan satış alanlarında olabildiğince kısa kalınmalıdır.
3- Müşteriler ve satıcılar arasında el sıkışma yapılmamalıdır.
4- 65 yaş üstü ve kronik hastalar kurban kesim alanlarında bulunmamalıdır.
5- Kurbanlar belediyenin kesim yerlerinde kesilmelidir.
6- Kurban kesimi en az katılımla yapılmalıdır.
7- Maske, mesafe ve sosyal mesafeye dikkat edilmelidir.
1- Abdest namazdan hemen öncesine bırakılmamalı evde alınmalıdır.
2- Bayram ve Cuma namazına herkes kendi seccadesi ile gitmelidir, secde sırasında halı veya seccadelere virüs bulaşması kolayca mümkündür.
3- Maske ve sosyal mesafe kuralı bütün bayram boyunca geçerli kritik kuraldır. Saflarda yan yana gelen iki kişi aralarında mutlaka boşluk bırakmalı, saflar sıklaştırılmamalı, seyrek tutulmalıdır.
4- Vaaz ve namaz süreleri Diyanet İşleri Başkanlığımızın belirttiği üzere kısa tutulmalıdır.
5- Namaz sonunda cemaat en arka saftan başlayarak düzenli şekilde dağılmalıdır.
6- Bayram sonu gruplaşma meydana gelmemelidir.
1- 65 yaş üstü büyüklerimiz, kronik hastalığı olanlar lütfen bayram namazına gitmesin.
2- Mezar ziyaretleri arefe ve bayram sonrasında ertelenmelidir.
3- Makbul olan ziyaret yüz yüze değildir, mümkün olduğu kadar bayramlaşmalar telefonla yapılmalıdır. Yüz yüze gerçekleşecekse ziyaret süresi kısa tutulmalıdır.
4- Kurban yemekleri verilmemelidir.
5- Yoksullara et dağıtılacaksa çok dikkatli olunmalıdır.
6- Bayram günlerinde bir araya gelmek zaruri ise açık ortamlar tercih edilmelidir.
7- Eve ziyaretçi alınmışsa ev havalandırılmalıdır.
8- Bayram boyunca hasta ziyaretinden uzak durulmalıdır.
9- El öpmeyi, el öptürmeyi, tokalaşmayı, sarılıp öpüşmeyi gelecek bayramlara erteleyeceğiz. Bu kuralı terk edersek karşılaştığımız sonuçlar tahmin edilebilir.
Bu Kurban Bayramı hep birlikte vereceğimiz sınavdır. El öpmediğimiz, birbirimize sarılmadığımız ikinci bayram olacaktır. El, öpme, kucaklaşma, el sıkışma geleneğimizi gelecek bayramlara erteleyelim.
Baştan itibaren yapılan değerlendirmelerde Kurban Bayramı'na yönelik kısıtlama gündeme getirilmemiştir. Kısıtla geçirdiğimiz Ramazan Bayramı konusunda bilgi vermek isterim. 10 gün sonraki sonuç günlük vaka sayılarında yüzde 15 azalma olmuştur. Aynı tarihlerde entübasyona giren günlük hasta sayısında yüzde 21, yoğun bakımda yüzde 19, hastaneye yatırılan hasta sayısında yüzde 8 düşüş gerçekleşmişti, vefatlar azalma göstermişti.
Bunlar kısıtlarla birlikte gönüllü katılıma dayalı sonuçlardı. Şimdi maske mecburiyeti olmakla birlikte sonuç veren kısıtları koyacak olan sizlersiniz. Kurban Bayramı'nda işi öyle ciddiye alalım ki, bayram sonrasında gözümüz vaka tablosunda olmasın.
Yakın günlerdeki tecrübeden şunu öğrenmiş bulunuyoruz, gerilersek toparlaması büyük çaba, dikkat istiyor. 11 Haziran'da olduğu gibi 14 Temmuz'da binin altına çekmemiz 33 günü almıştır. Size tedbirlerde ciddiyet ile ihmalin örneğini verdim. İşin kolay ve çok zor tarafını birlikte görmenizdir. Tedbirlere uymak, tedbirleri terk etmenin sonuçlarından çok daha kolaydır.
Ülkemizin herhangi bir şehrinde tehdit edici düzeydeki vaka artışı, okulunu özleyen çocuğumuz için endişe kaynağıdır. DSÖ'nün uyardığı yönde eylülde ikinci dalga başlangıcı ise ekonomiler açısından büyük risktir. Yatan hasta sayımızın artması arzu edilmeyen sonuçtur. İlk günlerde belirttiğim gibi salgınla mücadele bütün insanların katılımı ile gerçekleşecektir. Halkımız tedbirlere uyarak ekonomiden üretime, hizmet sektörüne tüm alanlarda katkıda bulunduğunu yakınen idrak ediyorum.
Salgınla mücadelede daha istekli, daha kararlı olmalıyız. Mücadele bir süredir, bölgelere göre değişen tedbirlerle yürütülüyor. Şehirler bazında gerekli kararları alan valilerimizin başkanlık ettiği il hıfzısıhha kurullarıdır. Bu kurullar gelişmelere göre radikal önlemler alma yetkisine sahiptir.
Doğu, Güneydoğu, İç Anadolu'da bazı illerimizde bu kararlardan önemli sonuçlar elde ettik. Bu önlemleri denetleme yetkisine sahip İçişleri'ne teşekkür ediyorum. Son günlerde ilginç görünümle birkaç konu var. Test kitlerimizin doğru sonuç verme oranının yüzde 40 olduğu öne sürülüyor. Test kitlerimizin doğru sonuç verme oranı yüzde 90'ın üstündedir.
Ülkemizin herhangi bir şehrinde vaka artışı, okulunu özleyen çocuğumuz için endişe kaynağıdır. DSÖ'nün uyardığı gibi, Eylül'de ikinci dalganın başlangıcı ekonomi için büyük risktir. İlk günlerdeki konuşmalarımdan itibaren belirttiğim gibi, salgınla mücadele bütün insanların katılımıyla gerçekleşir. Halkımız tedbirlere uyarak, ekonomiden eğitime tüm alanlara katkıda bulunduğunu yakından idrak ediyor.
Kovid-19 gücü kırılacak engeldir. Salgınla mücadele daha istekli, daha kararlı olmalıyız. Mücadele sebeplerimiz gün geçtikçe artıyor. Mücadele bir süredir. Şehirler bazında gerekli kararları gereken her durumda alan valilerimizin başkanlık ettiği il hıfzıssıhha kurullarıdır. Radikal önlemler alma hakkına sahiptir.
Radikal önlemleri bakanlık olarak isabetli buluyoruz. Bu kurullara alınan kararların uygulamalarını, denetleme yetkisine sahip İçişleri Bakanlığımıza teşekkür ediyorum. Doğu, Güneydoğu, İç Anadolu'da bazı illerimizde bu kararlardan önemli sonuçlar elde ettik. Bu önlemleri denetleme yetkisine sahip İçişleri'ne teşekkür ediyorum.
Medyada ve sosyal medyada ilginç görünümlü birkaç konu var. Test kitlerimizin doğru sonuç verme oranımızın yüzde 40 olduğu ileri sürülüyor. Test kitlerimizin doğru sonuç verme oranı yüzde 90'ın üzerindedir. İkinci konu olarak, bir Amerikalı ilacın daha yaygın kullanılması için rüşvet olayı konuşuyor. Bu konu bakanlığımızca soruşturulmaktadır. Üçüncü konu ise, bakanlığımızdaki görev değişimleridir. Bunlar bakanlığımızın rutin işleyişi için doğaldır.
Bilim Kurulumuz günlük koronavirüsü tablosunda bazı veri açıklamaları için başlık ve adlandırma değişikliğine gitme konusunu ele almıştır. Uluslararası karşılaştırmalarda kolaylık sağlanması amacı taşımaktadır. Entübe edilmiş veya henüz entübe edilmemiş de olsa kan oksijen düzeyi belli düzeyin altına düşen hastaları ağır hastalar olarak duyurmayı devam edeceğiz. Zatürre oranlarını da sizlerle paylaşacağız. Maske, mesafe, temizlik kuralından ödün vermeyelim. Eski bayramlara dönebilmek için özveride bulunalım. Şahsım, arkadaşlarım, sağlık çalışanlarım adına bayramınızı kutluyorum. Bayramdan sonra sizden iyi haberler bekliyoruz.
Dünyanın beklediği dalgayla birlikte gerçekleşebilecek durumun bizim şu döneme daha iyi bir geçiş yapmamız gerekiyor. Bugünleri bizim çok iyi değerlendirmemiz, olabildiğince bu salgını, yayılımı önleme çalışması içinde olmamız. Her zaman söylediğimiz hayatın devam ettiğini, bu hayatın artık kontrollü sosyal hayat adını verdiğimiz sadece maske, mesafe, el temizliğiyle orantılı kuralları olan ve sonuç alabileceğimiz tedbirden bahsediyoruz. Bütün vatandaşlarımızdan isteğimiz bu dönemin bittiğine inanmayalım. Halen devam ettiğini düşünelim. Her gün açıklanan rakamlarda görüyorsunuz, yoğun bakıma giren ağır hastaların her geçen gün arttığını görüyoruz.
Her ne kadar vefat sayımız düşüyorsa tedavinin etkinliği sağlık altyapımızın güçlü olmasıyla dünyaya göre düştüğünü biliyoruz. Ama yoğun bakıma giren hastalarımızda da artışı görüyoruz. Riskin geçmediğini, kuralların mutlak uyulması gerektiğini söylemek istiyoruz. Kurban bu anlamda son derece önemli. Önümüzdeki günler Ramazan'da olduğu gibi gönüllü tedbirlerin devreye girdiği bir bayram olmasını diliyoruz.
Şu dönemde hazırlıklarımızı ikinci bir dalga içinde olduğumuzu söyleyemeyiz ama birinci dalganın etkisinin halen devam ettiğini bazı illerimizde İstanbul, İzmir gibi pikini tamamladığını ama bazı illerimizde yeni başladığını giderek arttığını görüyoruz. O illerimizde valililerimiz başkanlığında olan kurullarımız gerekli radikal önlemi alma konusunda yetkilidir.
Sayın İçişleri Bakanımızla dün uzun bir görüşme yaptık. Bugüne kadar alınan tedbirler ve sonuçları üzerine. Bundan sonra önümüzde önemli bir bayramın olduğu ve bayram sebebiyle alınabilecek tedbirlerin neler olabileceğini müzakere ettik. Bu anlamda özellikle demin bahsettiğim şekliyle valilerimiz başkanlığında olan il hıfzıssıhha kurullarının yer yer bölgesel farklılıkların olduğu, bazı illerimizde artışların olduğu dolayısıyla bölgesel alınabilecek tedbirlerin farklılık göstereceğini o nedenle kurullarımızın radikal bir takım tedbirleri alma noktasında görüşmelerimiz oldu.
Alınması gereken tedbirlerle ilgili İçişleri Bakanlığımızın bugün veya yarın duyuruları yapılmış olacak. Emniyet tedbirleri bayram için neler olduğu konusunda detaylı görüşmelerimiz oldu.
Aşı konusu önemli. Zannediyorum önümüzdeki Ocak-Şubat-Mart gibi, yılın ilk çeyreğinde aşının geliştirilmesi mümkün olabilir gibi görünüyor. İngiltere, Amerika, Çin'de çalışmalar hızla ilerliyor. 1-2 ay sonra aşı olacak beklentisi içinde olmamalıyız.
Önümüzdeki 4-6 ay içinde bir gelişme olabilir. Ülkemizde 6 çalışma devam ediyor. Daha klinik, insan çalışmaları safhasına gelinmedi. Eylül ve Ekim ayında üniversitelerimizde, merkezlerimizde olmuş olacak. Çin ve Rusya ile aşıyla ilgili irtibat halindeyiz, yakından takip ediyoruz.
Kan grubuyla ilgili Ateş Kara Hoca'nın açıklaması olmuştu. A grubunda olanların biraz daha fazla görüldüğü şeklinde. Bizim verilerimizde net bir sonuç olduğunu söyleyemem. Bu arada geniş yaptığımız saha araştırması bitti. Bu araştırmada pozitiflik oranı yüzde 0.26; yani 10 binde 26. 10 bin kişide 26 kişi pozitif olarak aramızda dolaşıyor demektir. Bu dediğimiz aramızda belirtisi olmayan 10 binde 26 kişinin dolaştığını dolayısıyla maske ve mesafenin ne kadar önemli olduğunu göstermek açısından çok önemli.
Bağışıklık 10 binde 80 şeklinde. Bağışık oranımız son derece düşük. Bir toplumun bağışık olabilirliği yüzde 60-65 oranında mümkün olduğu bilinir. Dolayısıyla 0.8 ise gerisini siz düşünün. Toplum bağışıklığıyla bunun oluşamayacağını görmüş oluyoruz. Toplumda şurası çok önemli 10 bin kişide 26 kişinin belirti göstermeden aramızda dolaştığını bilelim. Maske, mesafe, el hijyenine ne kadar önem vermemizi gösteren önemli bir tablo.
Bu süreçte kurallara uyma noktasında en çok hassasiyet gösteren gerçekten büyüklerimiz oldu. Kendilerine minnettarız. Harfiyen uyma noktasında bir gayret içinde oldular. Onları ihmal etmedik. Özellikle büyüklerimizi bu salgından korumak için hassasiyet gösterme gayreti içinde olduk. Bunun ne kadar zor olduğunun farkındayız.
*Bayram sonrası dönemde, erken dönemde bu kısıtlamaları kaldırmak noktasında Bilim Kurulu'nun önerisi var, bayram sonrası duyuruyu yapmış olacağız. Biraz daha, sadece bayram döneminde sabredelim. Bayram sonrasında inşallah gereken yapılıyor olacak. Büyüklerimizin kurallara uyma noktasında hassasiyet ve gayretinin bu saatlerin serbest bırakılmasıyla da gereken hassasiyeti yine aynı şekilde göstereceklerine eminiz.
Ayasofya 86 yıllık hayalimizdi. Egemenliğin önemli bir işaretiydi. Her Türk vatandaşının bu konudaki beklentisiydi. Doğrusu bu sevinci herkes yaşadı. Bu sevinci yaşarken ortamda disiplinize ederek yaşıyor olmalıydık. Yer yer uyanlar oldu, bu anlamda uymayan görüntüleri de görmüş olduk. Sevincimizi yaşarken, Ayasofya dahil olmak üzere bizim pandemi tedbirlerini, kurallarını ihmal etmeden, maske, mesafe kuralını sevincimizi paylaşırken de devrede tutmamız gerektiği kanaatindeyim.
Yeni normalleşmeyle birlikte özel hastaneler, üniversite hastaneleri, kamu hastaneleri daha çok Covid-19'lu hastalara bakmamayı, bu hastalara bakan pandemi hastanelerine bu hastaları almamız söz konusu oldu. Bu nedenle de bazı hastanelerimizdeki doluluk oranımız diğerlerine göre daha da artmış oldu.
Ankara'daki doluluk oranlarını söyleyeyim. Yoğun bakımda şu anda doluluk oranlarımız yüzde 67. Standart yataklarımız yüzde 49. Ventilatörlerimizin doluluk oranları yüzde 25. Bahsedildiği gibi olmadığını söylemek istiyorum.
Şehir hastanesindeki doluluk oranları yoğun bakımlar yüzde 69, standart yüzde 32, ventilatör yüzde 16. Bu rakamlardan da bu anlamda sorun olmadığı, her gün açıkladığımız rakamlarla giderek yoğun bakımdaki hasta sayılarımızın arttığını zaten söylüyoruz. Daha önce bütün hastanelerimizde bu hastalar kabul ediliyor iken şimdi bazı hastanelerimizde kabul ediliyor olmasıyla, buralarda yer yer oranların arttığını biliyoruz ama bir sorun olmadığını bu rakamlardan da çok rahat görmüş oluyoruz.
Atamayla ilgili biz pandemi döneminde yer yer alımları yapmıştık, açtığımız yeni hastaneleri göz önüne alarak. Önümüzdeki dönemde Konya Şehir Hastanesi, İstanbul'da Göztepe, Seyrantepe'deki hastanemiz gibi yeni açılacak hastanelerimiz söz konusu. Bunlarla birlikte personel alımı gündeme gelmiş olacak.
Konuşmamda doğruluk oranıyla ilgili kısaca bilgi aktarmıştım. Halk sağlığındaki laboratuvarımız bir referans laboratuvarı. Uluslararası referans laboratuvarı. Avrupa'nın bu anlamda ağına üye olan, 70 tane laboratuvarın üye olduğu, Türkiye'nin de üye olduğu halk sağlığı laboratuvarı.
Bu laboratuvarın dış denetimiyle ilgili belli dönemler birtakım denetimler yapabilir. En son 15 Haziran'da bir denetimi oldu, bu denetimin sonucu yüzde 91.66. Türkiye ile gurur duyalım.
İran ve Afganistan, hatta Kazakistan'a bu anlamda kısıtlama oldu. Ülkelerle ilgili biz yer yer birtakım örneklem yöntemiyle testler yapıyoruz. Riskli gördüğümüz her ülke için benzer durumlar söz konusu olabilir.
Bayram döneminde olabilecek uygulamaları anlatmaya çalıştım. Yine valilerimizin başkanlığında olan il hıfzıssıhha kurullarımız alınması gereken tedbirleri alabilir. Ama bu şu an sokağa çıkma kısıtlaması şeklinde değil. Bayram sonrası dönemde ise yine bu kurullarımız gerçekten ciddi bir artış söz konusu olursa radikal önlemler alınması konusunda yetkili olacaktır. Bu ile özel, ilçeye özel de olabilir. Biz mahalleyi, köyü karantinaya alıyoruz. Benzer şekilde yapılabilir.
